Çıtlatmadan, kıtlatmadan 2 kez düşünün! Yanlış biliyoruz: ‘Masum olmayabilir’
Betül Yasemin Kökbek / Milliyet.com.tr – Diz, ayak, el ve kol gibi eklemlerden gelen çıtırtı sesleri çoğu zaman zararsız kabul edilir. Ancak bu sesler ağrı veya şişlikle birlikte ortaya çıkıyorsa, altında ciddi bir sorun yatıyor olabilir. Uzmanlara göre, bu tür belirtilerde yaş tek başına belirleyici değil. Beslenme alışkanlıkları, iltihaplanma düzeyi ve günlük hareket miktarı da eklem sağlığını doğrudan etkiliyor.Peki, eklemlerden gelen bu sesler aslında neyin habercisi?Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Burak Yalçın, merak edilenleri Milliyet.com.tr’ye anlattı.
Haberin Devamı
ADI KREPİTASYON! NEDENLERİ VAR
Bazen çeşitli nedenlere bağlı olarak eklemlerimizden ilginç sesler gelebilir. Bu sesler kimi zaman nadir duyulsa da çoğu kişide çıtırdamaların kronik bir hal aldığı görülür. Ancak masum gibi görünen seslerin çıktığı bölgede ağrı ve şişlik oluşuyorsa gerçek bir sorunun eşiğinde olabilirsiniz. Bu sorun tıpta ‘krepitasyon’ olarak adlandırılır. Ortopedi ve Travmatoloji Doç. Dr. Mehmet Burak Yalçın krepitasyon ve ona yol açan nedenleri açıkladı.
Bunlardan ilki, eklem gazlarının hareketi. Doç. Dr. Mehmet Burak Yalçın’ın verdiği bilgilere göre, eklemlerimizdeki sinovyal sıvı adı verilen bir kayganlaştırıcı sıvı bulunur. Bu sıvının içinde azot, karbondioksit gibi gazlar çözünmüş haldedir. Eklem hareket ettirildiğinde veya gerildiğinde, bu gaz kabarcıkları patlayarak çıtırtı veya tıkırtı sesi çıkarabilir. Bu durum genellikle zararsızdır ve tıbbi müdahale gerektirmez, tıpkı parmak çıtlatma sesi gibi düşünebilirsiniz. İkinci nedene dikkat çeken Doç. Dr. Mehmet Burak Yalçın, “Eklemlerin etrafındaki tendonlar (kasları kemiklere bağlayan yapılar) ve bağlar (kemikleri birbirine bağlayan yapılar) hareket sırasında kemik çıkıntıları üzerinden geçebilir ve bu sürtünme seslere neden olabilir. Bu durum özellikle tekrarlayan hareketler veya kas gerginliği olduğunda daha belirginleşebilir” dedi.
Haberin Devamı
‘Eklem yüzeylerindeki aşınma‘ ise üçüncü sebep. Doç. Dr. Yalçın,“Yaşlanma veya aşırı kullanıma bağlı olarak eklem yüzeyini kaplayan kıkırdak dokusu zamanla aşınabilir ve pürüzlü hale gelebilir. Bu durumda kemik yüzeyleri birbirine sürtünerek ses çıkarabilir. Krepitasyon, osteoartritin yani kireçlenmenin önemli bir belirtisidir ve özellikle diz ekleminde sık görülür. Bu durum ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığıyla birlikte seyredebilir” diye konuştu.
Doç. Dr. Yalçın, menisküs yırtıklarının da dizden gelen çıtırtı seslerinin olası nedenlerinden biri olduğunu belirtti. “Diz ekleminde yer alan menisküsler, dizin stabilitesini sağlayan kıkırdak yapılardır. Menisküs yırtıkları, özellikle spor yaralanmaları sonrası sıkça görülür ve dizde çıtırtı ile birlikte ağrıya neden olabilir” dedi. Eklemlerdeki yapısal bozukluklara da dikkat çeken Yalçın, “Geçirilmiş eski yaralanmalar ya da eklem uyumsuzlukları, hareket sırasında tıklama ya da sürtünme benzeri seslerin ortaya çıkmasına yol açabilir” ifadelerini kullanarak şu açıklamalarda bulundu:
Haberin Devamı
“Örneğin, omuz ekleminde rotator manşet sorunları veya eklem kireçlenmesi bu tür seslere neden olabilir. İltihaplanma; tendonların (tendinit) veya eklem çevresindeki sıvı dolu keselerin (bursit) iltihaplanması, eklem hareketleri sırasında seslere neden olabilir. Ayrıca romatoid artrit gibi iltihaplı romatizmal hastalıklar da krepitasyona yol açabilir.”
‘YAŞ İLERLEDİKÇE SESLER DAHA SIK DUYULABİLİR’
Bu aşınmaların yaşlanmaya bağlı olarak geliştiğini söyleyen Doç. Dr. Mehmet Burak Yalçın, “Yaş ilerledikçe eklemlerden gelen sesler genellikle daha sık duyulabilir ve bu durum oldukça yaygındır. Yaşlanmaya bağlı olarak eklemlerde meydana gelen doğal değişiklikler bu artışın temel nedenidi” ifadelerini kullanarak yaşa bağlı eklemlerdeki ses artışının sebeplerini sıraladı:
– Kıkırdak aşınması ve dejenerasyonu (Osteoartrit / Kireçlenme),
– Sinovyal sıvının kalitesi ve miktarındaki değişiklikler,
– Bağ dokusu ve tendonlardaki esneklik kaybı,
– Eklem içindeki küçük değişiklikler (Osteofitler vb.),
– Kas zayıflığı ve dengesizlikleri.
Haberin Devamı
Peki, eklemlerden gelen sesler ne zaman tehlikeli bir boyuta ulaşır? Doç. Dr. Yalçın bu soruya, “Genel olarak eklemlerinizden gelen sesler tek başına, özellikle ağrısız ise genellikle normal kabul edilir ve endişe verici değildir. Ancak herhangi bir şüpheniz veya ek belirtileriniz varsa, bir uzmana başvurarak durumunuzu değerlendirmeniz önemli” diyerek cevap verdi. Eğer eklemlerinizden gelen seslere aşağıdaki belirtiler eşlik ediyorsa bir ortopedi veya fizik tedavi uzmanına danışmanız önemli:
– Seslerle birlikte ağrı hissedilmesi,
– Eklemde gözle görülür şişlik veya dokunulduğunda hassasiyet,
– Eklem hareketlerinin azalması veya kısıtlanması,
– Seslerin bir yaralanma veya travma sonrası başlaması,
– Seslerin her harekette veya belirli bir harekette sürekli olarak duyulması.
Doç. Dr. Yalçın halk arasında yaygın bir davranış olan boyun, parmak, omuz veya sırt gibi eklemleri kıtlatma/çıtlatma eyleminin, genellikle keyif alınan ve rahatlama sağladığı düşünülen bir alışkanlık olarak yorumladı.
PARMAK ÇITLATMAK, BOYUN KÜTLETMEK ZARARLI MI?
Prof. Dr. Yalçın, genel kanının aksine bilimsel araştırmaların parmak çıtlatmanın doğrudan kireçlenmeye (osteoartrit) yol açtığına dair güçlü bir kanıt sunmadığını, birçok çalışmada düzenli olarak parmaklarını çıtlatan kişilerle çıtlatmayan kişiler arasında el kireçlenmesi riskinde anlamlı bir fark bulamadığını vurguladı. Fakat söz konusu boyun, sırt ve omuz gibi büyük eklemlerin kıtlatılması olduğunda durum biraz daha değişiyor. Bu eklemleri kıtlatmanın doğrudan kireçlenmeye neden olmadığını, kireçlenmenin genellikle genetik yatkınlık, yaşlanma, eklem yaralanmaları, aşırı kilo ve eklemlerin aşırı yüklenmesi gibi faktörlerin birleşimiyle ortaya çıktığını iletti.
Haberin Devamı
Eğer eklemlerde kireçlenme veya başka bir yapısal sorun varsa, bu eklemleri yanlış veya aşırı zorlayıcı bir şekilde çıtlatmaya, kıtlatmaya çalışmanın mevcut durumu kötüleştirebileceğini ileten Doç. Dr. Yalçın, “Özellikle omurga gibi hassas bölgelerde, bilinçsizce yapılan zorlamalar eklem yüzeylerindeki baskıyı artırabilir, kıkırdak hasarını ilerletebilir veya çevresel dokulara (bağlar, diskler, omuriliğe ve sinirlere) zarar verebilir. Bu, var olan ağrıyı artırabilir veya semptomları kötüleştirebilir” açıklamasında bulundu. Böyle bir durumda fizyoterapist veya kayropraktör tarafından yapılan profesyonel eklem manipülasyonunun, eklemlerdeki kısıtlılığı gidermek ve ağrıyı azaltmak için etkili ve güvenli olabileceğini belirtti.
‘EKLEMLERİ KORUMANIN BAZI YOLLARI VAR’
Eklemleri korumanın yollarına da değinen Doç. Dr. Yalçın ilk olarak egzersiz faktörünün öneminden bahsetti. Egzersizin eklem sağlığının temeli olduğunu ancak burada anahtarın, doğru türde ve doğru yoğunlukta egzersiz yapmak olduğunun altını çizdi. Aynı şekilde mevcut kiloyu korumanın da önemli olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Yalçın, yüzme, bisiklete binme, yürüyüş ve eliptik bisiklet gibi aktivitelerin eklemlere aşırı yük bindirmeden kardiyovasküler sağlığı destekleyeceğini ve eklem sıvısının dolaşımını artıracağını hatırlattı. Fazla kilonun, özellikle diz, kalça ve omurga gibi yük taşıyan eklemler üzerindeki baskıyı önemli ölçüde artıracağına değinen Doç. Dr. Yalçın, “Vücut ağırlığınızdaki her kilogramlık artış, dizleriniz üzerindeki baskıyı katlayarak artırabilir. Sağlıklı bir kiloyu korumak veya kilo vermek, eklemleriniz üzerindeki stresi azaltarak ağrıyı hafifletebilir ve dejenerasyonu yavaşlatabilir” diye konuştu.
Eklem dostu beslenmenin de önemine dikkat çeken Doç. Dr. Yalçın, anti-inflamatuar, kıkırdak destekleyici, kalsiyum ve D vitamininden zengin besinler tüketilmesini ve işlenmiş gıdalardan uzak durulmasını tavsiye etti. Tıpkı beslenmek gibi günlük aktiviteler sırasında doğru duruş ve hareket etme şeklinin eklem sağlığı için çok önemli olduğunu hatırlatan Doç. Dr. Yalçın son olarak yeterli dinlenmek gerektiğine ve sağlıklı bir uyku düzeninin önemine dikkat çekti. Doç. Dr. Mehmet Burak Yalçın şu cümlelerle açıklamasını noktaladı:
“Vücudunuzun ve eklemlerinizin kendini onarması ve iyileşmesi için yeterli dinlenmeye ihtiyacı vardır. Kaliteli uyku, iltihaplanmayı azaltmaya ve genel sağlık durumunuzu iyileştirmeye yardımcı olur.”
Haber Kaynak : MILLIYET.COM.TR
“Yayınlanan tüm haber ve diğer içerikler ile ilgili olarak yasal bildirimlerinizi bize iletişim sayfası üzerinden iletiniz. En kısa süre içerisinde bildirimlerinize geri dönüş sağlanılacaktır.”
